TA HỌC ĐƯỢC GÌ TỪ LOÀI VƯỢN LỚN?

“Loài Vượn lớn – Một câu chuyện về Cảm xúc và Tâm hồn” là một bộ phim khoa học được sản xuất dựa trên hình thức phỏng vấn 3 nhà nhân chủng học, linh trưởng học – Jane Goodall, Frans de Waal và Volker Sommer, về các nghiên cứu của họ ở tinh tinh. Từ đó, hé lộ những phát hiện bất ngờ và bài học sâu sắc dành cho loài người.

1. Con người tự xếp mình là loài động vật bậc cao nhưng thật ra chúng ta chỉ là một loài như bao loài và may mắn có được một số năng lực đặc biệt.

Kết quả sau loạt nghiên cứu đã chứng minh rằng tinh tinh vẫn có những đặc điểm giống con người như sự đồng cảm và giúp đỡ dựa trên lòng vị tha (khi một con bị đau chân và muốn uống nước, cả đám giúp nó lấy nước), dấu hiệu dân tộc và cảm giác tập thể (ở một số nơi, tinh tinh không ăn mối nhưng ở nơi khác thì chúng lại ăn, giống như người Ấn Độ không ăn bò), ý thức về công bằng, bắt chước nhau, tính có qua có lại và khả năng nghĩ cho tương lai.

Đặc biệt, có một con tinh tinh dù đã già yếu, nhưng nó vẫn nhận được sự tôn trọng từ các con khác. “Nó luôn là người giữ sự ổn định cho nhóm” – một nhà khoa học chia sẻ. Và thực tế này đã làm tôi liên tưởng đến Mother Teresa. Vậy thực ra, những đặc điểm từng được cho chỉ có ở con người, giờ đây cũng được tìm thấy ở tinh tinh. Nên, con người không đặc biệt và cao cấp như mình từng nghĩ.

Chẳng qua, chúng ta chỉ đang may mắn có một số năng lực đặc biệt ví dụ như ngôn ngữ. Ngôn ngữ là phương tiện giúp con người giao tiếp, đúc kết, sửa đổi kinh nghiệm của mình và truyền dạy cho thế hệ sau. Điều đó giúp xã hội loài người phát triển. Ngoài ra, con người khác tinh tinh còn ở cấu trúc gia đình và sự trách nhiệm. Và có lẽ, con người khác những con vật khác ở chỗ họ đang đứng quay thước phim này. Con người thắc mắc mình là ai, khác gì loài vật khác, luôn tò mò và học hỏi, có nhận thức và có thể thay đổi chính mình.

2. Con người tự xếp mình là một loài động vật bậc cao nhưng dường như điều này vẫn có một vài vấn đề.

Chúng ta khai thác nhiên liệu hóa thạch thải ra rất nhiều khí gây ô nhiễm, gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu, mưa axit v.v. Chúng ta sản xuất hàng loạt các bao bì nhựa và không xử lý phù hợp làm ảnh hưởng môi trường sống của biết bao sinh vật. Chúng ta chặt cây để lấy đất xây nhà, hút cát dưới lòng sông v.v.

Dường như, chúng ta quan tâm nhiều đến sự thịnh vượng của chính mình, sự thịnh vượng của quốc gia mình, nhưng lại quên mất sự thịnh vượng của thiên nhiên. Và dường như, sự xuất hiện của con người làm ảnh hưởng đến môi trường sống của nhiều giống loài khác. Tóm lại, từ nghiên cứu tinh tinh có những đặc điểm giống người. Một lần nữa, ta lại phải suy nghĩ về vai trò và trách nhiệm của chính loài người trên Trái Đất. Loài người tuy có vẻ thông minh nhưng những hành động chúng ta làm lại đang hủy diệt môi trường sống của chính mình và sinh vật khác.

Thay vì tự phong mình là một loài động vật bậc cao, ta hãy hành xử để xứng đáng với “danh hiệu” đó. Nên hiểu rằng, thiên nhiên không phải là điều hiển nhiên mà con người sở hữu. Đó là món quà mà tất cả các sinh vật trên Trái Đất xứng đáng nhận được. Hãy biết ơn và trân trọng, thay vì tự mãn và độc chiếm tất cả. Sống hòa hợp hơn với thiên nhiên và ý thức từng hành động mình làm. Thay đổi trong khả năng của bạn như bỏ rác đúng nơi quy định, hạn chế dùng sản phẩm bao bì nhựa, sử dụng vật đựng riêng (thay vì dùng ly nhựa hoặc ly giấy từ cửa hàng). Dù hành động tuy nhỏ, nhưng có còn hơn không phải không?

Bạn không học để hiểu mọi thứ,

Bạn học để hiểu chính mình.

Tác giả: Võ Thị Ngọc Hân